.
วันพืชมงคล คือ วันที่กำหนดให้มีพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ นับว่าเป็นพระราชพิธีที่มีความเก่าแก่สืบต่อมาตั้งแต่โบราณเพื่อเสริมสร้างขวัญและกำลังใจให้กับเกษตรกรของชาติ อีกทั้งยังเป็นการระลึกถึงความสำคัญของเกษตรกรที่มีต่อเศรษฐกิจไทย ซึ่งการจัดพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญนี้มีสืบเนื่องมาตั้งแต่เมื่อสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย การประกอบพระราชพิธีจะกระทำขึ้นที่ท้องสนามหลวง อันประกอบด้วย 2 พระราชพิธี คือ พระราชพิธีพืชมงคล และพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ที่มีความแตกต่างกันดังนี้
.
พิธีพืชมงคล เป็นพิธีทำขวัญเมล็ดพันธุ์พืชต่างๆ อาทิ ข้าวเปลือกจ้าว ข้าวเหนียว ข้างฟ่าง ข้าวโพก ถั่ว งา เผือก มัน เป็นต้น การประกอบพิธีพืชมงคลก็เพื่อให้พันธ์ุเหล่านั้นปราศจากโรคภัย และอุดมสมบูรณ์ มีความเจริญงอกงามดี
พิธีแรกนาขวัญ เป็นพิธีที่เริ่มต้นการไถนาเพื่อหว่านเมล็ดข้าว ซึ่งการประกอบพิธีแรกนาขวัญนี้ก็เพื่อให้เป็นอาณัติสัญญาณว่า บัดนี้ ฤดูกาลแห่งการทำนา ทำไร่ และเพาะปลูกได้เริ่มต้นขึ้นแล้ว
.
พระราชพิธีวันพืชมงคล: ประเพณีอันทรงคุณค่าของไทย
.
พระราชพิธีวันพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ นับเป็นพระราชพิธีสำคัญที่สืบทอดมาแต่โบราณกาล สะท้อนความผูกพันอันแน่นแฟ้นระหว่างสถาบันพระมหากษัตริย์กับวิถีชีวิตเกษตรกรรมของปวงชนชาวไทย เป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าที่ยังคงดำรงอยู่จวบจนปัจจุบัน
.
ประวัติความเป็นมา
พระราชพิธีวันพืชมงคลมีรากฐานมาจากความเชื่อดั้งเดิมเกี่ยวกับการเพาะปลูกและความอุดมสมบูรณ์ของพืชพันธุ์ธัญญาหาร มีการจัดพิธีกรรมคล้ายคลึงกันในหลายอารยธรรมโบราณทั่วโลก สำหรับประเทศไทย ประวัติศาสตร์บันทึกว่ามีการประกอบพระราชพิธีนี้มาตั้งแต่สมัยสุโขทัย
ในสมัยอยุธยาและรัตนโกสินทร์ตอนต้น พระมหากษัตริย์จะเสด็จไปทรงประกอบพิธีด้วยพระองค์เอง แสดงถึงความสำคัญอย่างยิ่งของการเกษตรต่อบ้านเมือง ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้โปรดเกล้าฯ ให้พระราชพิธีนี้เป็นพระราชพิธีหลวง และทรงแต่งตั้งขุนนางผู้ใหญ่เป็นผู้แทนพระองค์ในการประกอบพิธี ซึ่งเรียกว่า “พระยาแรกนา”
องค์ประกอบของพระราชพิธี
พระราชพิธีวันพืชมงคลประกอบด้วยสองพิธีหลัก ได้แก่:
1. พระราชพิธีพืชมงคล
จัดขึ้นในพระบรมมหาราชวัง เป็นพิธีทางศาสนาเพื่อบูชาและขอพรจากเทพเจ้าแห่งการเกษตร มีการสวดมนต์เจริญพระพุทธมนต์ การเจิมเมล็ดพันธุ์พืชที่จะนำไปใช้ในพิธีจรดพระนังคัล และการเตรียมเครื่องประกอบพิธีต่างๆ
2. พิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ
จัดที่มณฑลพิธีท้องสนามหลวง มีพระยาแรกนา (ปัจจุบันคือปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์) เป็นตัวแทนพระมหากษัตริย์ไถหว่านไถแรกและหว่านพันธุ์พืช โดยมีขั้นตอนสำคัญ ดังนี้:
พระยาแรกนาสวมเครื่องแต่งกายพิเศษที่กำหนดไว้ตามโบราณราชประเพณี
การไถพระนังคัล โดยใช้พระโคตัวผู้ที่คัดเลือกแล้ว จำนวน 2 คู่ (4 ตัว)
การหว่านพันธุ์ข้าวและธัญพืชต่างๆ ลงในร่องไถ
ทำนายผลผลิตทางการเกษตรในรอบปีจากการเลือกกินของพระโค และจากความยาวของผ้านุ่งที่พระยาแรกนาสวมใส่
.
ความสำคัญของพระราชพิธี
พระราชพิธีวันพืชมงคลมีความสำคัญหลายประการ ดังนี้:
ด้านศาสนาและความเชื่อ: เป็นการบูชาเทพเจ้าและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เกี่ยวข้องกับการเกษตร เพื่อขอพรให้เกิดความอุดมสมบูรณ์
ด้านการเกษตร: เป็นสัญญาณเริ่มต้นฤดูกาลเพาะปลูกใหม่ และเป็นการทำนายผลผลิตทางการเกษตรในรอบปี
ด้านสังคมและวัฒนธรรม: แสดงถึงการให้ความสำคัญกับอาชีพเกษตรกรรมซึ่งเป็นอาชีพหลักของคนไทยมาแต่โบราณ
ด้านการปกครอง: สะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างสถาบันพระมหากษัตริย์กับประชาชน โดยพระมหากษัตริย์ทรงเป็นผู้นำในการทำเกษตรกรรม
พิธีในปัจจุบัน
ในปัจจุบัน พระราชพิธีวันพืชมงคลยังคงจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี โดยกำหนดวันที่จะจัดพิธีตามโหราศาสตร์ มักจะตรงกับช่วงเดือนพฤษภาคม ซึ่งเป็นช่วงเริ่มต้นฤดูฝนและฤดูกาลเพาะปลูก
การจัดพิธีมีการถ่ายทอดสดทางโทรทัศน์เพื่อให้ประชาชนได้ชม นับเป็นพระราชพิธีที่ยังคงรักษาแบบแผนโบราณไว้อย่างครบถ้วน แม้จะมีการปรับเปลี่ยนรายละเอียดบางประการให้เหมาะสมกับยุคสมัย
ภายหลังพิธี มีประเพณีการเก็บรวงข้าวและเมล็ดพันธุ์พืชที่ใช้ในพิธีไปแจกจ่ายให้เกษตรกร ซึ่งเชื่อว่าจะนำความเจริญงอกงามมาสู่พืชผล รวมถึงการแจกผ้าแดง (ผ้าแถบ) ที่ใช้ในพิธีให้แก่ประชาชนเพื่อนำไปเป็นสิริมงคล
.
บทสรุป
พระราชพิธีวันพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ มิใช่เพียงพิธีกรรมทางศาสนาและความเชื่อเท่านั้น แต่ยังเป็นสัญลักษณ์แห่งความผูกพันระหว่างสถาบันพระมหากษัตริย์กับวิถีชีวิตของปวงชนชาวไทย โดยเฉพาะเกษตรกรผู้เป็นกระดูกสันหลังของชาติ
แม้ว่าสังคมไทยจะพัฒนาไปสู่ความเป็นอุตสาหกรรมและบริการมากขึ้น แต่พระราชพิธีนี้ยังคงดำรงความสำคัญในฐานะมรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่า ที่เชื่อมโยงอดีต ปัจจุบัน และอนาคตของชาติไทยเข้าด้วยกัน เป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์และความมั่นคงทางอาหารของประเทศ
.
#ฝ่ายอำนวยการ5 #ตำรวจภูธรจังหวัดปทุมธานี#สํานักงานตํารวจแห่งชาติ
ถูกใจ
แสดงความคิดเห็น
แชร์